Thích chơi tem vì nghĩ mình đang sưu tập các tác phẩm nghệ thuật. Sau này khi đã chơi tem sâu hơn, "cao thủ" hơn một chút, mới biết rằng chơi tem không chỉ là sưu tập những bộ tem đẹp, thưởng lãm nghệ thuật, mà còn là sự nghiên cứu khoa học về lịch sử. Tôi đã từng tự hào là một trong ít người trên thế giới sở hữu bộ sưu tập Lịch sử Bưu chính của một chế độ đã không còn tồn tại ở Việt Nam. Không chỉ trong lĩnh vực chơi tem, mà khi tôi tham gia Poker, một môn thể thao mang tính trí tuệ, tôi cũng nhận thấy có tính khoa học (toán học xác suất), có tính nghệ thuật rất cao.
Trong chứng khoán câu hỏi "Làm sao có thể chiến thắng thị trường" luôn được đặt ra nhiều nhất. Rất nhiều người đã tìm mọi cách để giải câu hỏi này. Một số người thì dùng Robot, xây dựng các thuật toán để phát hiện. Một số người thì lại vẽ các đồ thị, nhìn vào có tính nghệ thuật và đẹp miên man. Thậm chí có người còn dùng phong thủy, nhờ cậy các thầy bói, bà đồng cốt, để tư vấn. Ở trường phái hoàn toàn dựa vào các dữ liệu mang tính khoa học như Toán học thống kê, Phân tích tài chính, thì khả năng "thua" của họ là khá thấp, nhưng khả năng "thắng" cũng chỉ ở mức vừa phải. Còn trường phái dựa vào "nghệ thuật" bao gồm các kỹ năng tin tưởng chart, cảm nhận thị trường, bản năng lì lợm, liều lĩnh, thì nhiều khi lại mang lại hiệu quả không ngờ đến. Minh chứng rõ nét nhất là các Quĩ đầu tư có hiệu suất thường thấp hơn các NĐT cá nhân trong uptrend, nhưng lại an toàn hơn trong downtrend.
Dưới góc nhìn quản trị, chứng khoán chắc chắn phải là Khoa học. Tôi có một thời gian phụ trách QTRR, duyệt deal, cung cấp sản phẩm tại CTCK. Mặc dù chịu trách nhiệm cá nhân, nhưng chúng tôi luôn dựa trên nguyên tắc, sử dụng trí tuệ và sự đồng thuận tập thể. Tại đây không thể có tính "nghệ thuật", cảm xúc được, vì đó là một tổ chức. Nhưng khi chuyển sang đầu tư, tôi nhận thấy nếu chỉ dựa vào Khoa học thuần túy, thì sẽ bỏ lỡ cơ hội rất nhiều. Mà mất cơ hội, đồng nghĩa với thất bại.
Như vậy, ở khía cạnh đầu tư, chứng khoán bao hàm cả Khoa học và Nghệ thuật. Nó đòi hỏi sự lạnh lùng, tuân thủ kỷ luật theo một chiến lược đã định sẵn. Chứng khoán phải nghiên cứu sâu, dùng các hàm số để giải cho ra giá cổ phiếu mục tiêu. Bên cạnh đó, chứng khoán cũng là Nghệ thuật. Nó đòi hỏi cảm xúc, nhận định mang tính cá nhân cao, kỹ năng xử lý tình huống. Bạn hay nghe được câu "Anh đó đánh chứng nghệ thuật lắm, ra vào nhịp nhàng. Chứ không phải cứng nhắc, bác học, như mấy ông Quĩ đâu". Quả đúng là vậy, người giỏi dù trong xu hướng tăng, vẫn có những nhịp tăng giảm tỷ trọng, lúc dùng MR, lúc full tiền mặt.
Cho dù theo trường phái nào, nhưng chúng ta cũng nên tìm đến sự đích thực. Không bao giờ bị nhầm lẫn, bị lừa phỉnh, bởi mấy tay cò mồi. Nếu là khoa học, phải là con số, phải là phương trình và những luận cứ khách quan. Đừng bị mấy cái hình vẽ xanh đỏ hay mấy cái bảng biểu làm mờ mắt. Nếu là nghệ thuật, thì phải thấu hiểu cảm nhận thị trường, cảm xúc đồ thị và thể hiện sự khác biệt, cá tính trong đầu tư. Đừng nhầm lẫn nghệ thuật đích thực với kiểu "Cái lỗ có lông" vừa được trưng bày ở Bờ Hồ.
Chứng khoán tựa cuộc đời, có rất nhiều mặt khác nhau. Chỉ khi chúng ta mở lòng ra, mở hết tâm trí ra, đế đón nhận một cách khoa học và ứng xử như một nghệ thuật, thành công sẽ đến.
(Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của Tiến sỹ Nguyễn Hồng Điệp - CEO tại CTCP Tư Vấn Đầu Tư S-Talk)
Hoặc